06 Sierpnia 2024
Doniesienia z pól i ogrodów: coś mi się przykleiło do drzewa… – miseczniki Drukuj
DONIESIENIA Z PÓL I OGRODÓW, CZYLI CO W TRAWIE PISZCZY
Towarzyszymy roślinom uprawnym i ozdobnym już od ich narodzin, bo to my nadzorujemy wytwarzanie zdrowego i dobrej jakości materiału siewnego i rozmnożeniowego. Towarzyszymy im w ciągu ich życia poprzez nadzór nad ich zdrowiem i poprawnym stosowaniem „leków” na różne przypadłości, czyli środków ochrony roślin. Kiedy rośliny dojrzewają i pięknieją, oddajemy je do Państwa rąk, aby powstało coś pysznego albo coś pięknego... Dlatego, aby podzielić się naszą wiedzą o chorobach i szkodnikach w Państwa ogródkach, rozpoczęliśmy kampanię informacyjną "Doniesienia z pól i ogrodów, czyli co w trawie piszczy". Tym razem odpowiemy na pytanie… co przykleiło się do moich roślin?
Niektórym osobom przypominają ziarenka pieprzu, innym małe hełmy lub miseczki poprzyklejane do gałęzi drzew, lecz jedno jest pewne – miseczniki nie są mile widziane przez amatorów roślin.
Dla laików często niemałym zaskoczeniem jest to, że te małe kuleczki, to owady. Dokładniej owady z rzędu pluskwiaków równoskrzydłych (Homoptera), należące do rodziny misecznikowatych (Coccidae). To co przykuwa w nich największą uwagę, to wypukłe miseczki – małe „bunkry”, w których chowają się nieruchliwe samice, aby składać jaja i wysysać z roślin sok roślinny. Larwy wylęgają się nieraz nawet kilka godzin po złożeniu jaj (misecznik tarninowy – Sphaerolecanium prunastri B. d. Fons.) i jak to dzieci, są ruchliwe, bardzo żarłoczne i robią bałagan, gdyż produkują znaczną ilość rosy miodowej (spadzi) oraz pozostawiają wylinkę. Na spadzi rozwijają się grzyby sadzakowe, tworząc czarny nalot, z kolei dla mrówek rosa stanowi źródło bogatego w cukry pożywienia i jest przez nie zbierana i dystrybuowana w drodze trofalaksji (metodą usta-usta). Samce miseczników są nieliczne, mają zredukowany aparat gębowy (nie pobierają pokarmu), ale za to są bardzo ruchliwe i często posiadają skrzydła, no i oczywiście zapładniają samice.
Dla roślin szkodliwe są głównie larwy, które przyczyniają się do zamierania pędów, a później całych drzew. Dopełnienia zniszczenia dokonują z kolei grzyby sadzakowe, które ograniczają roślinie dostęp światła i utrudniają wymianę gazową. W Polsce najbardziej popularnym gatunkiem jest polifagiczny misecznik śliwowy (Parthenolecanium corni Bouche) i to on też ma największe znaczenie gospodarcze.
Zwalczanie miseczników jest trudne z uwagi na ograniczony dostęp pod miseczkę samicy, a ta potrafi być typu push-up i rozmiaru „D”. Zabiegi trzeba powtarzać, a preparatów jest „jak na lekarstwo”. Skutecznymi, a zarazem bezpiecznymi dla środowiska są środki olejowe na bazie oleju parafinowego. Do dyspozycji w walce z tym szkodnikiem mamy także technikę mechaniczną – delikatnie zeskrobywanie miseczek, ale ta metoda sprawdzi się co najwyżej w skali małego ogródka lub domowego parapetu. A gdy zastosujemy dostępne metody i wydaje nam się, że wróg został pokonany, często okazuje się, że larwy przezimowały w zagłębieniach kory lub innych zakamarkach roślin i wiosną rozpoczynamy walkę od nowa. Tym razem jednak, bogatsi o nowe doświadczenie, już od maja będziemy szukać pierwszych symptomów powrotu intruza, by jak najszybciej odeprzeć atak. W szklarniach i pomieszczeniach musimy być czujni przez cały rok.
Do tej samej rodziny co misecznikowate należą także inne szkodniki roślin, m.in. tarcznikowate i wełnowcowate, ale o nich w kolejnych artykułach.
Opracowanie i fotografie: Agata Znamirowska WIORiN Katowice Oddział Racibórz, Pixabay / Pasja 1000
Literatura:
- Wiech Kazimierz: Szkodniki drzew owocowych. Kraków: Plantpress, 1999. ISBN83-85982-29-9
- Internetowa encyklopedia PWN: https://encyklopedia.pwn.pl/, 2020
- Platforma Sygnalizacji Agrofagów Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu
Fotografie:
- Misecznik tarninowy (Sphaerolecanium prunastri B. d. Fons.) – samice i pojedyncze wylinki larw na brzoskwini (Prunus persica)
- Misecznik tarninowy – wymarłe samice
- Misecznik oliwkowiec (Saissetia oleae Olivier) na oliwce (Olea europaea)