26 Marca 2024
Tajemnice bukszpanu Drukuj
Zbliżają się Święta Wielkanocne, a to zainspirowało nas do przyjrzenia się bliżej … bukszpanowi, roślinie, którą większość z nas zna właśnie z koszyków wielkanocnych.
Bukszpan (Buxus L.) stanowi rodzaj zimozielonych drzew oraz krzewów z rodziny bukszpanowatych. W obrębie rodzaju wyróżnia się 90 do 100 gatunków. Krzewy i drzewa bukszpanu rosną zwykle w podszycie suchych lasów na przepuszczalnych glebach. Liczne gatunki i odmiany bukszpanów uprawiane są jako rośliny ozdobne ze względu na bardzo gęste, zimozielone liście i ładny pokrój. Znane są zwłaszcza z ciętych (strzyżonych) żywopłotów. Gałązkami bukszpanu ozdabiane są w wielu krajach europejskich palmy wielkanocne święcone podczas Niedzieli Palmowej. Drewno bukszpanów wyróżnia się spośród wszystkich gatunków twardością i ciężkością. Wykorzystywane jest w drzeworytnictwie, do tworzenia inkrustacji, do wyrobu fletów, kul do gry w krokieta, a także grzebieni. W późnym średniowieczu z drewna bukszpanowego wyrabiano orzechy modlitewne. Pewnie zastanawiacie się co to takiego. Była to przepołowiona kulka o średnicy 4 do 6 cm otwierana i zamykana za pomocą zawiasów i zaczepu. Zewnętrzna powierzchnia była niezwykle misternie wyryta gotyckimi motywami. Po otworzeniu takiego orzecha można było podziwiać wewnętrzne powierzchnie pokryte ręcznie wyrzeźbionymi miniaturowymi przedstawieniami scen religijnych m.in. z życia Jezusa. Detale tych miniaturowych płaskorzeźb miały wielkość mniejszą niż 1 mm. Orzechy modlitewne miały za zadanie pomóc skupić się na modlitwie.
Warto zaznaczyć, że województwo zachodniopomorskie może poszczycić się kilkoma wyjątkowymi egzemplarzami tej rośliny. Jeden z nich to bukszpan zwyczajny „Aptekarz” objęty ochroną jako pomnik przyrody. Pień drzewa ma 20-36 cm obwodu, osiąga wysokość 4-5 m a średnica jego korony ma 6 m. Szacuje się, że bukszpan ten ma 80 lat. Nazwa drzewa została nadana dzięki konkursowi "Nazwij międzyzdrojskie pomniki przyrody". Upamiętnia aptekę, której towarzyszył przez wiele lat.
Niestety od kilku lat zagraża bukszpanowi żarłoczny szkodnik ćma bukszpanowa (Cydalima perspectalis). Skutki jej żerowania mogą być bardzo dotkliwe. Początkowo ćma bukszpanowa obgryza brzegi liści, a następnie zjada całe liście. Brak szybkiego działania może doprowadzić do obumarcia całej rośliny. Żerowanie ćmy bukszpanowej możemy rozpoznać po jajach szkodnika złożonych wewnątrz rośliny, charakterystycznej pajęczynie, a w późniejszym czasie – obecności larw i motyli. Wielu posiadaczy pięknych bukszpanowych żywopłotów zmaga się z tym problemem.
Wszelkie treści zamieszczone na tej stronie internetowej (teksty, zdjęcia itp.) podlegają ochronie prawnej na podstawie przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2019, poz. 1231 z późn. zm.). GIORiN wyraża zgodę na wykorzystanie całości lub części powyższej informacji, pod warunkiem podania źródła i odnośnika do adresu strony internetowej www.piorin.gov.pl.
