11 Sierpnia 2023
Omacnica prosowianka (Ostrinia nubilalis Hbn.) – zagrożenie dla upraw kukurydzy Drukuj
plantacja kukurydzy
wiechy kukurydzy
Kolba kukurydzy
Dorosła gąsienica...
Motyl omacniny...
kukurydza
Plantacjom kukurydzy o tej porze roku, zwłaszcza w cieplejszych rejonach uprawy, może zagrażać omacnica prosowianka. Osobniki dorosłe omacnicy to motyle o rozpiętości skrzydeł 25-30 mm. Przednie skrzydła są jasnobrązowe do brunatnych z ciemniejszym brzegiem i dwoma falistymi liniami poprzecznymi, tylne natomiast są barwy słomkowej. Gąsienice mają zabarwienie cieliste z brązowymi plamkami na każdym segmencie i z ciemniejszym paskiem na grzbiecie.
Wylot motyli rozpoczyna się od połowy czerwca, a okres ich lotu trwa zwykle od 4 do 6 tygodni. Od końca czerwca samice rozpoczynają składanie jaj na dolnych powierzchniach blaszek liściowych, w pobliżu nerwu głównego, najczęściej w środkowych piętrach liści kukurydzy. Składaniu jaj sprzyja sucha i ciepła pogoda. Larwy wylęgają się po około 7-15 dniach. Objawy żerowania, otwory o średnicy 3-4 mm z widocznymi trocinami, najlepiej widoczne są pod koniec sierpnia. Po 5-15 dniach wylęgają się gąsienice, które początkowo żerują w pochwach liściowych, w wiechach, zawiązkach kolb, na znamionach oraz pod liśćmi okrywowymi kolb. Po okresie żerowania wstępnego gąsienice, wgryzają się do łodyg i kolb. W łodygach żywią się rdzeniem, natomiast w kolbach wyjadają miękkie ziarniaki, a następnie osadkę. Przez otwory wyrzucane są na zewnątrz charakterystyczne białawe trociny. Zimują gąsienice w resztkach pożniwnych i chwastach grubołodygowych, które w maju przędą kokony i przepoczwarzają się.
Stadium szkodliwym są gąsienice, których żer w wiechach prowadzi do ich łamania i zasychania. Przegryzanie znamion skutkuje gorszym i nierównomiernym zaziarnieniem kolb, natomiast uszkodzenie zawiązków kolb prowadzi najczęściej do ich obumarcia. Powszechnie występujące uszkodzenia pochwy liściowej, nasady liścia i nerwu głównego są przyczyną pękania i łamania się blaszki liści oraz stopniowego zamierania liści, co prowadzi do zmniejszenia się powierzchni asymilacyjnej roślin. Wygryzanie kanałów w łodygach jest przyczyną zasychania górnych części roślin powyżej miejsca silnego uszkodzenia oraz łamania się łodyg w tych miejscach. Szczególnie szkodliwe dla plonu są złomy łodyg poniżej miejsca osadzenia kolby zwłaszcza, gdy łodyga leży na glebie. Żerowanie gąsienic w kolbach prowadzi do bezpośredniego ubytku ziarna. Ponadto podgryzanie kolb u nasady powoduje ich zwisanie, a następnie odrywanie się i opadanie na glebę, gdzie ulegają zniszczeniu. Dodatkowe straty powstają wskutek porażania uszkodzonych roślin przez patogeny będące sprawcami wielu chorób kukurydzy. Za szczególnie szkodliwe uważa się grzyby z rodzaju Fusarium,Trichothecium, Trichoderma i Penicillium, które posiadają zdolność wytwarzania groźnych dla zdrowia ludzi i zwierząt mikotoksyn.
Decyzję o sposobie i terminie zwalczania omacnicy prosowianki na plantacjach kukurydzy należy podjąć po przeprowadzeniu obserwacji. Do określenia masowego lotu motyli omacnicy prosowianki stosuje się pułapki odławiające, które rozmieszcza się na plantacji w połowie czerwca. Zabiegi przy użyciu środków ochrony roślin wykonuje się w fazie wyrzucania wiech (przed pyleniem). Ograniczyć występowanie szkodnika można także pośrednio poprzez:
- rozdrobnienie i głębokie przyoranie resztek pożniwnych,
- niszczenie i usuwanie z plantacji chwastów o grubych łodygach,
- prawidłowy płodozmian,
- zrównoważone nawożenie azotem.