21 Grudnia 2023
Jemioła symbol Bożego Narodzenia czy zagrożenie dla drzewostanów w lasach Drukuj
Jemioła symbol Bożego Narodzenia czy zagrożenie dla drzewostanów w lasach
Często w okresie Bożego Narodzenia oraz w Nowy Rok i gałązki jemioły wieszane są w domach przy suficie lub nad drzwiami. Jemioła ma przynieść domowi i jego mieszkańcom szczęście w nadchodzącym roku. Zwyczaj ten narodził się w krajach nordyckich, gdzie jemioła zawieszona nad wejściem do domostwa promieniować miała na cały dom zgodą, miłością szczęściem odpędzając uroki i demony.
Jemioła to półpasożyt roślin od swojego żywiciela czerpie wodę sole mineralne, a nawet węglowodany. Zimozielone liście umożliwiają jej prowadzenie procesu fotosyntezy. Jej białe lepkie owoce są chętnie zjadane przez ptaki m.in. jemiołuszki, drozdy, paszkoty, kwiczoły. Ptaki zjadające owoce jemioły przyczyniają się do rozprzestrzeniania jej na inne drzewa.
W Polsce występują trzy podgatunki jemioły:
- Na drzewach liściastych występuje jemioła pospolita (Viscum album L. ssp. Album), która najczęściej porasta: topole, brzozy, lipy, robinie akacjowe, klony, jabłonie, grusze, jarzębiny. Nie rośnie natomiast na buku zwyczajnym, jesionie wyniosłym, oraz rodzimych gatunkach dębu (szypułkowego, bezszypułkowego)
- Na sośnie, a rzadziej świerku i modrzewiu występuje jemioła rozpierzchła )V. album ssp. austriacum (Wiesb.) Volim., syn. V. austriacum Wiesb. ex Dichtl, V. laxum Boiss. & Reut)
- Na jodle występuje jemioła pospolita jodłowa (V. album ssp. abietis (Wiesb.) Abrom, syn. V. abietis Fritsch) podgatunek ten występuje tylko na jodle i jest najrzadziej spotykany w Polsce
Widok jemioły na drzewach rosnących w parkach czy wzdłuż dróg nikogo nie dziwni i jest powszechny. Natomiast zamiany klimatyczne szczególnie zmniejszona ilość opadów oraz wysokie temperatury spowodowały, że jemioła rozpierzchła zaatakowała drzewostany sosnowe. Zjawisko to szczególnie nasilone jest w warunkach Polski południowej i środkowej. Niestety z roku na rok zasięg jemioły na gatunkach iglastych się zwiększa i przesuwa się na północ. Jemioła jest gatunkiem ciepłolubnym, zmiany klimatyczne w tym szczególnie łagodne zimy sprzyjają jej rozwojowi. Drzewa sosnowe rosnące w monokulturach są dodatkowo narażone na występowanie jemioły, rozprzestrzenianiu się półpasożyta pomagają ptaki jemiołuszka oraz paszkot. Na skalę problemu wpływa też zwiększenie udziału użytków przedrębnych, w tym trzebieży, kosztem cięć rębnych i pozostawianie starych drzew do naturalnej śmierci, co obserwuje się w ostatnich dziesięcioleciach. Większy dostęp światła i rozrastające się korony sprzyjają rozprzestrzenianiu się oraz wzrostowi tego epifitu. Jemioła pobiera wodę i sole mineralne od rośliny, na której żyje, zwiększając jej deficyt wodny. Jest to szczególnie niebezpieczne w okresach suszy, ponieważ nawet w wysokiej temperaturze i przy niedoborze wody w glebie transpiracja jemioły nie zwalnia mimo zamkniętych aparatów szparkowych gospodarza. Dlatego drzewa porażone przez jemiołę bardzo źle znoszą suszę. Drzewa osłabione suszą narażone są na atak ze strony chorób i szkodników, co w następstwie może prowadzić do obumierania drzewostanów. Osłabione drzewa zmniejszają jakość surowca (drewna), oraz pogarszają jakość nasion. Drzewa zasiedlone przez jemiołę wykazały redukcję przyrostów rocznych na grubość, mniejszą masę i liczbę nasion oraz niższą wysokość i masę siewek pochodzących z drzew z jemiołą w porównaniu z okazami wolnymi od półpasożyta. Obecnie podstawową metodą ograniczania liczebności jemioły w lasach jest wycinanie porażonych gałęzi i drzew. Przy wycinaniu drzew należy nie dopuszczać do nadmiernego przerzedzenia drzewostanów, ponieważ zwiększony dopływ światła sprzyja jej rozwojowi.
Źródło: Las Polski 13-14/2019, Biblioteczka leśniczego Zeszyt 416
Jemioła Pospolita...
Jemioła Pospolita
Jemioła...
młoda jemioła
Sosna zaatakowana...