13 Maja 2020

"DONIESIENIA Z PÓL I OGRODÓW, CZYLI CO W TRAWIE PISZCZY". Ślimaki w ogrodzie. Drukuj

 

Towarzyszymy roślinom uprawnym i ozdobnym już od ich narodzin, bo to My nadzorujemy wytwarzanie zdrowego i dobrej jakości materiału siewnego i rozmnożeniowego. Towarzyszymy im w ciągu ich życia poprzez nadzór nad ich zdrowiem i poprawnym stosowaniem "leków" na różne przypadłości czyli środków ochrony roślin. Kiedy dojrzewają i pięknieją, oddajemy je do Państwa rąk, aby powstało coś pysznego albo coś pięknego...

 

Ostatnio na szczęście troszkę popadało. Kiedy nasze grządki zaczynają się zielenić pojawiają się na nich nieproszeni i bardzo żarłoczni goście – ślimaki. I wcale nie jedzą sera...

 

 

Ślimaki w ogrodzie

 

 

Ślimaki, brzuchonogi (Gastropoda, z gr. gaster – brzuch + pous – noga) – jedna z najliczniejszych i najbardziej zróżnicowanych gromad mięczaków. Posiadają zarówno żeńskie jak i męskie komórki rozrodcze (są obupłciowe). W rzeczywistości nie muszą łączyć się z innym ślimakiem, aby się rozmnażać, możliwe jest samozapłodnienie. Ślimaki to najbardziej żarłoczne szkodniki w naszych ogrodach. Zjadają praktycznie wszystko. Ale można je zatrzymać....

 

Nie wszystkie ślimaki można uznać za szkodniki. Spotykamy dwie formy tych mięczaków: muszlowe oraz nagie. Wśród muszlowych często obserwujemy: ślimaki winniczki, ślimaki zaroślowe i kosmate oraz popularne kolorowe wstężyki. Te nagie, czyli bezmuszlowe, to: śliniki wielkie, rdzawe i luzytańskie, pomrowiki plamiste i małe oraz pomrów wielki. Mierzą od kilku do nawet 20 cm (jak pomrów wielki). Wszystkie charakteryzują się dużą płodnością. W ciągu roku z jajeczek może rozwinąć się 150-500 nowych ekspansywnych ślimaków. Ich niekontrolowany rozwój doprowadzi do zupełnego zniszczenia większości roślin. Te z muszelkami są znacznie mniej groźne, poza wstężykami, głównymi sprawcami strat są ślimaki nagie.

 

Życie ślimaka

Zimują jaja, młode osobniki lub nieliczne osobniki dorosłe w glebie lub pod kamieniami. Łagodne zimy (co ostatnio u nas jest normą) są przyczyną licznego występowania ślimaków na wiosnę. Ślimaki składają jaja przez cały sezon wegetacyjny, jednak w kwietniu i maju oraz jesienią najwięcej i wtedy populacja jest największa. Ślimaki można obserwować już pod koniec lutego i na początku marca. Niegroźne im nocne przy-mrozki do -3°C. Aktywne żerowanie rozpoczynają już w temperaturze 2°C. Spotkamy je zawsze tam, gdzie jest wilgotno. Nie cierpią miejsc suchych i nasłonecznionych. W ciągu dnia chowają się w kryjówkach pod kamieniami, liśćmi, deskami, by w nocy wyjść na powierzchnię i zacząć czynić szkody. Ich obecność zdradzą ślady w postaci lśniącego srebrzyście zaschniętego śluzu. Ślimaki żerują najintensywniej podczas pochmurnej i deszczowej pogody. W słonecznie dni chowają się w zacienionych, wilgotnych miejscach, których w naszych ogrodach nie brakuje. Często zamieszkują zachwaszczone nieużytki i przydrożne rowy.

 

Preferencje pokarmowe

Do większego rozmnażania ślimaków dochodzi na uprawach zlokalizowanych na glebach ciężkich, gliniastych i organicznych. Ślimaków zawsze jest więcej tam, gdzie do nawożenia stosuje się kom-post lub nawozy zielone. Jeśli jednak jako nawóz zielony wykorzystamy gorczycę i przekopiemy ją jesienią z podłożem, będzie ona skutecznie odstraszać intruzów. W ograniczeniu występowania ślimaków możemy wykorzystać ich niechęć do wybranych gatunków roślin. O ile lubią aksamitki, funkie, nagietki, kiełkujący słonecznik, lewkonie, łubin, ostróżki, fiołki oraz większość warzyw na naszych grządkach, o tyle unikają goździków, piwonii, gipsówki, wilczomleczów, smagliczki, onętka, gazanii, orlików, tawuł, żurawki, ciemierników, barwinka, większości bodziszków, maków, niezapominajek i wszelkich roślin długo kwitnących w tym nawet nasturcji. Warto więc sadzić te gatunki. Skuteczne są również napary (otrzymane przez zalanie wrzątkiem) i wywary (otrzymane przez gotowanie) z takich roślin, jak macierzanka, majeranek, bylica piołun, wrotycz pospolity, rumianek ogrodowy, czosnek, cebula, szałwia i krwawnik. Opryskując nimi rośliny, pamiętajmy jednak, że stosowanie metod biologicznych wymaga powtarzania po deszczu.

 

Ślimak padlinożerca i kanibal

Wśród ślimaków występują zarówno formy glonożerne, roślinożerne, jak też drapieżne i pasożytnicze. Lądowe ślimaki roślinożerne zjadają zarówno rośliny żywe, jak też martwe, przy czym  w większości są wybitnie polifagiczne.

Występują na wielu gatunkach roślin warzywnych, uprawnych, na roślinach ozdobnych i chwastach. Żerują na liściach i owocach. Liście uszkodzone przez ślimaki są podziurawione, a w owocach wygryzają dziury. Zaczynają od kiełkujących roślin, następnie pożerają liście, młode pędy i kwiaty, a nawet korzenie. Miejsce po żerowaniu łatwo rozpoznać, ponieważ pokrywa je warstewka przezroczystego, błyszczącego śluzu, który jest dobrze widoczny nawet po wyschnięciu.

I mało kto wie, że wielu przedstawicieli tych szkodników to padlinożercy i kanibale. Nie mają problemu ze zjedzeniem swoich sąsiadów czy jajeczek własnego gatunku. Drapieżne, przytrzymują zdobycz zębami tarki albo nogą, a następnie paraliżują ją wydzieliną gruczołów jadowych. Łup zostaje często połknięty w całości i to nawet wówczas, gdy są nim stosunkowo duże zwierzęta.

 

Walka z wiatrakami?

Zwalczanie ślimaków powinniśmy zaczynać od metod agrotechnicznych i naturalnych ponieważ w naszych ogrodach oprócz ślimaków możemy spotkać inne pożyteczne zwierzęta, które żywią się ślimakami np. ropuchy, jeże , padalce, ptaki , krety itp. Do takich metod zaliczamy: wykaszanie traw, usuwanie chwastów z naszych grządek, nie pozostawianie resztek roślinnych w ogrodzie tylko gromadzenie ich w jednym miejscu na kompostowniku. Ogród starajmy się podlewać rano a nie wieczo-rem (wieczorem stwarzamy idealne warunki ślimakom do żerowania). Można wysypywać popiół, wapno lub potłuczone skorupki jaj wokół grządek. Pomocnym może być osadzanie warzywniaka takimi roślinami jak czosnek , tymianek , cebula , rozmaryn gdyż ślimaki nie lubią ich zapachu. Stosowanie ogrodzeń w postaci plastikowych lub blaszanych płotków o wys. ok. 30 cm u góry zagiętych na zewnątrz może ograniczać dostęp ślimakom do szczególnie dla nas cennych roślin. Proponuje się wystawianie pułapek z przynętami np. resztki owoców lub piwo do czego nie wszyscy są przekonani, ponieważ zwabiamy ślimaki nie tylko z naszego ogródka ale i też z całej okolicy. Oczywiście można zbierać ślimaki ręcznie (ale to tylko w przypadku małej działki) i wynosić je poza ogród przy-najmniej na odległość 20 m - podobno dopiero wtedy nie wrócą do domu;-).

W przypadku upraw i dużych ogrodów metody agrotechniczne raczej się nie sprawdzą i wtedy trzeba zastosować zwalczanie chemiczne środkami ochrony roślin dostępnymi na rynku. Środki te zawsze stosujemy zgodnie z etykietą i zachowaniem należytej ostrożności. Ostatecznie można z nimi porozmawiać, każdy przecież zna wyliczankę „Ślimak, ślimak pokaż rogi…“😊

 

Winniczki pod ochroną

Wprawdzie ślimaki winniczki objęte są ochroną gatunkową, ale na terenach uprawowych - na polach, w sadach i ogrodach - ochrona ta nie obowiązuje. Można je łatwo zebrać do wiadra i wynieść, np. na łąkę. Winniczki (ale także np. wstężyki gajowe) potrafią wspinać się po drewnie i murze.

A jeśli chcielibyście Państwo dowiedzieć się skąd wzięła się popularna wyliczanka „Ślimak, ślimak pokaż rogi…“ i co ma wspólnego z urzędnikami to można więcej poczytać na tej stronie

 

Opracowanie i fotografie:

Pani Karina Wrzalik WIORiN Katowice Oddział Cieszyn,

Pani Elżbieta Budzikur – Ramza WIORiN Katowice Laboratorium Wojewódzkie.

Pani Agnieszka Górska WIORiN Katowice

 

 

Wszelkie treści zamieszczone na tej stronie internetowej (teksty, zdjęcia itp.) podlegają ochronie prawnej na podstawie przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2019, poz. 1231 z późn. zm.). GIORiN wyraża zgodę na wykorzystanie całości lub części powyższej informacji, pod warunkiem podania źródła i odnośnika do adresu strony internetowej www.piorin.gov.pl.

 

Takie osobniki znajdziemy pod każdym kamieniem czy doniczką.
Takie osobniki...
Ślimaki nagie często chowają się w trawie.
Ślimaki nagie...
Po deszczu lub podlewaniu ogrodu wyruszają masowo na żer.
Po deszczu lub...
Wstężyk rozsmakowany w bazylii.
Wstężyk...
Winniczek odpoczywający na liściu mleczu
Winniczek...
Grzybki też w diecie
Grzybki też w...