17 Maja 2022
Kanibal zza oceanu czyli Spodoptera frugiperda (Smith) Drukuj
Spodoptera frugiperda to motyl z rodziny sówkowatych, który powszechnie występuje w strefie klimatu ciepłego – w Ameryce Północnej i Południowej oraz w Afryce. W 2000 roku incydentalnie stwierdzono go w Europie – w Niemczech na kukurydzy cukrowej.
Owad ten jest polifagiem zasiedlającym wiele gatunków roślin uprawnych i dzikorosnących roślin zielnych z różnych rodzin botanicznych: Poaceae, Brassicacea, Cucurbitaceae, Solaneceae, Amaryllidaceae oraz Fabaceae (np. kukurydza, sorgo, papryka, pomidor, oberżyna, złocień, goździk, pelargonia, cebula, lucerna, tytoń, fasola). Materiałem, który stwarza szczególne zagrożenie dla Europy są importowane owoce Capsicum, Momordica, Solanum macrocarpon, S. melongena oraz rośliny Asparagus i Zea mays pochodzące z Afryki i Ameryki.
Na kukurydzy gąsienie szkieletują liście, wgryzają się do źdźbeł i do kolb uszkadzając ziarniaki. Na roślinach psiankowatych np. pomidorach – uszkadzają pąki i stożki wzrostu oraz wgryzają się do owoców. Na kapuście wygryzają otwory w liściach tworzących główkę. Objawy żerowania są niespecyficzne i mogą być mylone z objawami powodowanymi przez gąsienice innych motyli.
Dorosły motyl jest bardzo podobny do naszych rodzimych gatunków z rodziny Spodoptera (identyfikacja wyłącznie na podstawie morfologii aparatu kopulacyjnego). Rozpiętość skrzydeł około 3,5 cm, długość 1,5 cm. Młode gąsienice jasnozielone, starsze stadia mają barwę od oliwkowej do ciemnobrązowej z charakterystycznymi ciemnymi liniami na ciele. U dorosłych gąsienic na głowie znajduje się żółty rysunek w kształcie odwróconej litery Y i szczecinki wyrastające z brodawek, które na stronie grzbietowej są czarne. Dodatkowo na ostatnim segmencie odwłoka są cztery czarne plamki ułożone w formie kwadratu.
Młode gąsienice żerują stadnie. Niekiedy można zaobserwować masowo przemieszczające się larwy poszukujące pokarmu, które wyglądają jak maszerujące wojsko – stąd angielska nazwa „armyworm”. Starsze gąsienice wykazują skłonności kanibalistyczne i żerują pojedynczo. Jedna samica motyla składa do 1000 jaj w złożach po 150 – 200 jaj na dolnej stronie liści. Gąsienice przechodzą sześć stadiów, a ich rozwój trwa 14 – 21 dni. Przepoczwarczenie odbywa się w glebie, rzadziej między liśćmi.
Spodoptera frugiperda jest gatunkiem związanym ze strefą tropikalną. Temperatura graniczna dla ich rozwoju to 10,9 ⁰C, optimum to 28 ⁰C. Przymrozki są zazwyczaj śmiertelne dla wszystkich stadiów rozwojowych.
Gatunek ten lata bardzo sprawnie i na znaczne odległości (tzw. loty dyspersyjne) stanowiąc realne zagrożenie zasiedlenia Europy przez samice migrujące z terenów Afryki Północnej. Dodając do tego gąsienice przywożone wraz z importowanym materiałem roślinnym prawdopodobieństwo zawleczenia tego szkodnika do Europy jest bardzo wysokie. W Polsce gatunek Spodoptera frugiperda podlega obowiązkowi zwalczania.
Tekst: Edyta Janecka WIORIN Oddział Zielona Góra
Zdjęcia: wikipedia.pl
