Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa

Raport nr 26 nowe zagrożenia fitosanitarne dla Polski - streszczenie Drukuj

1. Litylenchus crenatae mccannii sprawca choroby liści buka (Beech leaf disease) w Ameryce Północnej

W kwietniu 2019 r. na Liście Alertowej EPPO umieszczono chorobę buka (Fagus spp.) znaną pod angielską nazwą 'Beech leaf disease' (choroba liści buka), która od 2012 r. silnie rozprzestrzeniła się we wschodniej części USA i Kanadzie. Z liści i pąków porażonych roślin wyizolowano nicienie, które początkowo zidentyfikowano do gatunku Litylenchus crenatae, który w 2019 r. został opisany jako nowy gatunek dla nauki w Japonii, gdzie rozwijał się wewnątrz liści buka karbowanego (F. crenata) na wyspach Hokkaido i Honsiu. Dokładne badania wykazały, że nicienie stwierdzone w USA różnią się pod względem morfologicznym i zakresem roślin żywicielskich od opisanych w Japonii, stąd uznano je za oddzielny podgatunek Litylenchus crenatae mccannii.  Nicienie te wyizolowano także z pąków i liści roślin niewykazujących objawów porażenia, stąd konieczne są badania w celu określenia, czy nicień jest jedynym sprawcą choroby, czy też jest on również wektorem nieznanego patogena. 

 

2. Pepper yellow mosaic virus – zagrożeniem dla upraw pomidora i papryki pod osłonami

Zagrożeniem dla pomidorów i papryki w Europie jest Pepper yellow mosaic virus notowany jak dotąd tylko w Brazylii. Wstępna ocena zagrożenia ze strony nicienia, przeprowadzona przez Europejskie Biuro ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) przy użyciu narzędzia „PeMoScoring”, pozwoliła uznać go za agrofaga stwarzającego zagrożenie w Unii Europejskiej.

 

3. Wystąpienie wirusa kędzierzawki pomidora z New Delhi (Tomato leaf curl New Delhi virus) w Słowacji

Interesującym przypadkiem jest pierwsze wykrycie wirusa Tomato leaf curl New Delhi (agrofag kwarantannowy w UE) w gruntowej uprawie arbuzów w Słowacji. Agrofag ten jak dotąd został wykryty w Afryce, Azji i na południu Europy. Wirus został stwierdzony na pomidorach i innych roślinach z rodziny psiankowatych, oraz na roślinach dyniowatych takich jak: arbuzy, melony, ogórki, dynie, dynie piżmowe, cukinie, tykwy, arbuzy, trukwy i przepękle ogórkowate.

 

4. Colletotrichum chrysophilum – nowy sprawca gorzkiej zgnilizny jabłek w Europie

Po raz pierwszy wykryto w Europie (Hiszpania i Włochy) na jabłoni grzyb Colletotrichum chrysophilum, który jest notowany także w USA, Panamie, Portoryko, Brazylii, Urugwaju, Izraelu i Korei Południowej.  Jego żywicielami są rośliny zdrewniałe, a rzadziej zielne. Objawy są zróżnicowane w zależności od izolatu grzyba. Niektóre izolaty wywołują objawy na liściach, w postaci nekroz i chlorotycznych plam, opadanie liści oraz powstawanie niewielkich plam na owocach. Inne izolaty, notowane np. w Hiszpanii, wywołują gorzką zgniliznę jabłek.

 

5. Metcalfa pruinosa – nowy gatunek szkodnika stwierdzonego w Polsce

W Warszawie miało miejsce pierwsze wykrycie w Polsce pluskwiaka Metcalfa pruinosa, notowanego w Ameryce i kilkunastu krajach europejskich. Jest on polifagiem porażającym zdrewniałe gatunki liściaste, w tym rośliny ozdobne, sadownicze, cytrusy i winorośl, a rzadziej rośliny iglaste i zielne (np. soja, różne gatunki chwastów). W Europie był notowany na ponad 300 gatunkach roślin.  Najbardziej widocznym efektem żerowania są deformacje i uszkodzenia pędów i gałęzi, co prowadzi do ich więdnięcia i obumierania. Ponadto owady wytwarzają dużą ilość rosy miodowej, na której rozwijają się różne gatunki grzybów. Stwierdzono także przenoszenie przez ten gatunek fitoplazm i wirusów roślinnych.

 

6. Wystąpienie Coccotrypes spp. w Szwecji i Danii

Coccotrypes spp. są chrząszczami z podrodziny kornikowate (Coleoptera: Curculionidae: Scolytinae), które w krajach Unii Europejskiej podlegają obowiązkowi zwalczania. Porażają szereg gatunków zdrewniałych roślin liściastych, zwłaszcza pochodzenia tropikalnego i są rozpowszechnione w strefie klimatu tropikalnego i subtropikalnego w Ameryce, Afryce, Azji i Oceanii. W firmie zajmującej się obrotem materiałem roślinnym znajdującej się w Szwecji, na jednej roślinie figowca tępolistnego (Ficus microcarpa) pochodzącego z Danii, stwierdzono obecność chrząszczy kornikowatych, które zidentyfikowano do gatunku Coccotrypes cyperi. W wyniku notyfikacji (zgłoszenia) strony szwedzkiej, w Danii przeprowadzono kontrolę u dostawcy przedmiotowej partii, w wyniku której stwierdzono na roślinach figowca tępolistnego pochodzących z Chin stwierdzono obecność korników zidentyfikowanych do rodzaju Coccotrypes.

 

7. Pierwsze wykrycie guzaka amerykańskiego (Meloidogyne chitwoodi Golden et al.) na terytorium Litwy

Guzak amerykański jest nicieniem, którego żywicielami są jedno- i dwuliścienne rośliny zielne. Gatunek ten dotychczas został stwierdzony w Afryce, Ameryce Północnej i Południowej i kilku krajach europejskich, lecz w Polsce nie był dotychczas notowany. W krajach Unii Europejskiej nicień ten podlega obowiązkowi zwalczania. W październiku 2022 r. na terytorium Litwy, z gleby pobranej z pola, na którym rosły wieloletnie gatunki traw, wyizolowano osobniki młodociane guzaków, które zidentyfikowano do gatunku Meloidogyne chitwoodi.

 

Pełny tekst raportu nr 26 znajduje się pod linkiem: http://piorin.gov.pl/zdrowie-roslin/nowe-zagrozenia/

 

Wszelkie treści zamieszczone na tej stronie internetowej (teksty, zdjęcia itp.) podlegają ochronie prawnej na podstawie przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2019, poz. 1231 z późn. zm.). GIORiN wyraża zgodę na wykorzystanie całości lub części powyższej informacji, pod warunkiem podania źródła i odnośnika do adresu strony internetowej piorin.gov.pl.

---